AI als sleuteltechnologie

In deze blog zoomen we in op de definities, afbakening en focusgebieden van AI, en de bedrijven die in begin 2021 bij de AI-hubs in beeld waren. Wat is de aard en omvang van het ecosysteem, en zijn de bedrijven ook te clusteren? En wat is een werkbare definitie van Artificial Intelligence?

Begin 2021 is een overzicht gemaakt van Nederlandse AI-bedrijven die op dat moment bekend waren bij het AI-innovatie-ecosysteem. Elke blauwe stip in de afbeelding bovenaan is een bedrijf, en de lijnen laten zien uit welke netwerken het afkomstig is. Een donkere kleur betekent dat het bedrijf in meerdere netwerken voorkomt. Lichtblauw betekent dat het in één netwerk voorkomt. Van alle bedrijven is gekeken hoe de websites van deze bedrijven scoren op beschikbare trefwoordlijsten van RVO en het Joint Research Center. Een grotere punt betekent dat de website van het bedrijf beter scoort op de trefwoordlijsten.

Een definitie van Artificial Intelligence

Als wordt gezocht naar definities van AI die worden gebruikt door overheid, kennisinstellingen en betrokken partijen uit het bedrijfsleven, dan is er geen gangbare definitie die door iedereen wordt gedeeld. Het Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie (SAPAI) en ook de Nederlandse Digitaliserings-strategie baseren zich op de definitie van de Europese Commissie, die is opgesteld door de High-Level Expert Group on AI (AI HLEG).

“Artificial intelligence (AI) systems are software (and possibly also hardware) systems that, given a complex goal, act in the physical or digital dimension by perceiving their environment through data acquisition, interpreting the collected structured or unstructured data, reasoning on the knowledge derived from this data and deciding the best action(s) to take to achieve the given goal. AI systems can also be designed to learn to adapt their behaviour by analysing how the environment is affected by their previous actions. As a scientific discipline, AI includes several approaches and techniques, such as machine learning (of which deep learning and reinforcement learning are specific examples), machine reasoning (which includes planning, scheduling, knowledge representation and reasoning, search, and optimization), and robotics (which includes control, perception, sensors and actuators, as well as the integration of all other techniques into cyber-physical systems).” (AI HLEG, 2019)

Hoe kun je een definitie in de praktijk toepassen? Bijvoorbeeld, welke bedrijven vallen onder AI, en welke niet? Daarvoor moet worden gekeken naar praktische activiteiten, producten en diensten. De NL AI Coalitie gebruikt bijvoorbeeld geen strikte definitie van AI, maar richt zich op specifieke, voor Nederland relevante sectoren. “Artificial Intelligence (AI) is een generieke technologie die uiteindelijk haar toepassing vindt in alle bedrijfssectoren en maatschappelijke uitdagingen.” Voor elk aangewezen toepassingsgebied is een werkgroep opgericht.

Clusters binnen het AI-landschap

De NL AI Coalitie noemt 13 relevante sectoren. Wat laat zien dat het een technologie is die breed wordt toegepast door bedrijven. Dat is ook wat de AI Index Report van de Stanford University stelt, “AI appears to be transforming into a general purpose technology (GPT)”. Om te ontdekken welke groepen bedrijven aanwezig zijn in de netwerken van de AI-hubs is unsupervised machine learning gebruikt.

Met unsupervised machine learning is gekeken wat voor groepen AI-bedrijven in de dataset aanwezig zijn. “Unsupervised” betekent dat een algoritme verbanden legt in de data, zonder dat daar menselijke input voor nodig is. Er ontstaan clusters van bedrijven die gemeenschappelijke woorden gebruiken op hun website. Aan de hand van deze woorden is gekeken naar een geschikte naam voor deze clusters.

Dit experiment laat zien dat er veel verschillende onderwerpen zijn in de populatie van AI-bedrijven. De clusters Medical, Science, Energy, Suppliers en Recruitment staan verder af van de “wolk” in het midden. Ook is er een onderscheid te zien tussen de Computer vision en Internet of things toepassingsgebieden (links) en de meer online/sofware gerichte gebieden rechts.

Er zijn de afgelopen jaar diverse internationale projecten uitgevoerd die op eenzelfde manier AI in kaart proberen te brengen. Bijvoorbeeld door Stanford University, OECD en Ipsos.

Samenwerking met CBS en RVO

In samenwerking met het CBS en RVO heeft Innovatiespotter begin 2021 een pilotonderzoek uitgevoerd naar het identificeren van de populatie bedrijven die AI-producten en -diensten aanbieden. In deze blog staan de belangrijkste inzichten. Dit onderzoek is uitgevoerd met financiering van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.